राष्ट्रिय सन्देश संबाददाता, शनिबार, २० पुष, २०८१
काठमाडौँ। दैलेखको बहुप्रतिक्षित पेट्रोलियम अन्वेषण आयोजनाले यसको अन्वेषणात्मक ड्रिलिंग चरण पूरा गरेसँगै महत्वपूर्ण चरणमा पुगेको छ । भैरवी गाउँपालिका–१ जलजलेमा ४ हजार २० मिटर गहिराइमा खन्ने काम सफलतापूर्वक सम्पन्न भएको छ । यस क्षेत्रमा सम्भावित प्राकृतिक ग्यास र पेट्रोलियम भण्डारहरू पहिचान गर्न नेपालको प्रयासमा यो महत्त्वपूर्ण कदम हो।गत अप्रिल २८ मा सुरु भएको उक्त ड्रिलिङ कार्य नेपाल सरकार र चीन सरकारबीचको सहकार्यमा आयोजना गरिएको थियो । चाइना जियोलोजिकल सर्भे (सीजीएस) र सिबु ड्रिलिंग इन्जिनियरिङ कम्पनीले चाइना एड अन वेल एण्ड ग्यास रिसोर्स सर्भे परियोजनाअन्तर्गत काम गरेको हो । नेपालका उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री दामोदर भण्डारीले वैशाख २३ गते उक्त पहलको औपचारिक शुभारम्भ गरेका हुन्।
सुरुमा असोज मसान्तसम्ममा ड्रिलिंग सम्पन्न हुने अपेक्षा गरिएको थियो तर कडा चट्टान निर्माणलगायतका चुनौतीपूर्ण भौगोलिक अवस्थाका कारण पुससम्म म्याद थप गरिएको थियो । यी चुनौतिहरूको बावजुद प्राविधिक टोलीले लक्षित गहिराइमा सफलतापूर्वक पुग्न र निकालिएको चट्टान र माटोको नमूनाहरूको विस्तृत परीक्षण सुरु गर्न सफल भयो। नमूनाहरू प्रत्येक दुई मिटरमा लिइयो, र टोलीले अब यी मुख्य भूवैज्ञानिक संकेतकहरूको उपस्थिति निर्धारण गर्न विश्लेषण गर्नेछ, जस्तै स्रोत चट्टान, रिजर्भ वायर रक, र सिल रक।प्रारम्भिक अध्ययनले दैलेखमा प्राकृतिक ग्यास भण्डारको बलियो सम्भावना देखाएको छ र अधिकारीहरू निष्कर्षमा आशावादी छन्। यद्यपि, अन्तिम नतिजा आउन समय लाग्नेछ, किनकि सङ्कलन गरिएको नमूनाहरू चीनमा थप विश्लेषण गरिनेछ। पूरा भएको अन्वेषक ड्रिलिङको उद्देश्य यस क्षेत्रमा पेट्रोलियम छ कि छैन भनी निर्धारण गर्ने उद्देश्यले थियो, र त्यसपछिका अध्ययनहरूले कुनै पनि पत्ता लगाइएका भण्डारहरूको मात्रा मूल्याङ्कन गर्नमा केन्द्रित हुनेछन्। यदि नतिजाले पर्याप्त भण्डारण पुष्टि गर्छ भने, अर्को चरणले व्यावसायिक उत्पादनको सम्भाव्यता मूल्याङ्कन गर्न आर्थिक विश्लेषण सञ्चालन गर्नेछ।
दशकौंदेखि काम भइरहेको यो आयोजनाले नेपालको आर्थिक परिदृश्यलाई परिवर्तन गर्ने क्षमता राखेको छ । प्राकृतिक ग्यासको उपस्थितिले विदेशी ऊर्जा स्रोतहरूमा देशको निर्भरता घटाउन र राष्ट्रिय विकासमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउन सक्छ। शताब्दीयौंदेखि, दैलेखको पञ्चकोशी तीर्थक्षेत्र श्रीस्थान, नाभिस्थान र पादुकामा जलिरहेको प्राकृतिक आगोको घर भएकोले धेरै स्थानीयले यस घटनालाई दैवी शक्तिको श्रेय दिन्छन्। यद्यपि, वैज्ञानिकहरूले लामो समयदेखि यी ज्वालाहरू सतह मुनि प्राकृतिक ग्यास निक्षेपहरू द्वारा ईन्धन भएको आशंका गरेका छन्।
खानी तथा भूविज्ञान विभागले विगत ४० वर्षदेखि यस क्षेत्रमा सम्भाव्यता अध्ययन गरेको छ र हालको ड्रिलिंग अन्वेषणको सबैभन्दा उन्नत चरण हो। यदि यो परियोजना सफल भयो भने, यो राष्ट्रिय गौरवको स्रोत र ऊर्जा स्वतन्त्रतातर्फ नेपालको यात्राको लागि आधारशिला बन्न सक्छ।अन्तिम नतिजाको पर्खाइमा रहेकाले यस परियोजनाले विश्व ऊर्जा बजारमा देशको भूमिकालाई थप बलियो बनाउँदै नेपालको आर्थिक समृद्धिको नयाँ युगको सुरुवात गर्न सक्ने आशा उच्च छ।