शनिबार, ४ जेष्ठ, २०८२
शनिबार, ४ जेष्ठ, २०८२
राष्ट्रिय सन्देश संबाददाता, आईतवार, ७ फाल्गुन, २०७९
संध्यामुपासते ये तु सततं संशितव्रताः ।
विधूतपापास्ते यान्ति ब्रह्मलोकं सनातनम् ॥
भगवान रामले सन्ध्या गर्नुहुन्थ्यो, भगवान श्रीकृष्णले सन्ध्या गर्नुहुन्थ्यो, भगवान रामका गुरुदेव वशिष्ठले पनि सन्ध्या गर्नुहुन्थ्यो । मुस्लिमहरुको नमाज पढाइमा यति धेरै आस्था छ कि उनीहरु आफ्नो वर्तमान कार्यालयबाट समय निकालेर नमाज पढ्न जान्छन्, तर आज हामी पश्चिमाको फोहोरी संस्कृतिमा र नश्वर संसारका नाश हुने कुराहरु पाउनको हतारमा सन्ध्या गर्न छाडेका छौँ । सायद एक वा दुई प्रतिशत मानिसले नियमित रूपमा सन्ध्यामा बस्छन्।
आजकलमानिसहरु सन्ध्या पर्न बिर्सेका छन्, त्यसैले तमास प्रवित्ति बढेको छ जिन्दगीमा । प्राणायामले जीवन शक्ति, बौद्धिक शक्ति र स्मरण शक्तिको विकास गर्दछ। साँझपख हाम्रा सबै च्यानलहरूको मुख्य आधार सुषुम्ना च्यानलको ढोका खुल्छ । यसले जीवन शक्ति, कुण्डलिनी शक्तिको जागरणमा मद्दत गर्छ। हुन त , ध्यान-भजन जतिबेला पनि गर्नाले फाइदा हुन्छ तर साँझपख यसको प्रभाव झनै बढ्छ। त्रिकाल सन्ध्या गरेमा विद्यार्थी पनि धेरै तेजिलो दिमाख का हुन सक्छन।
तसर्थ जीवनको सर्वांगीण विकासका लागि मानवले त्रिकाल सन्ध्याको सहारा लिएर नैतिक, सामाजिक र आध्यात्मिक उत्थान गर्नुपर्छ । जानीजानी रातमा गरेका पापहरू साँझदेखि बिहान गरिने सन्ध्याबाट हट्छन्। बिहानदेखि दिउँसो गरेका पापहरू दिउसोको सन्ध्याबाट नाश हुन्छन् र अपराह्नपछि अनजानमा गरेका पापहरू साँझपख गरिने सन्ध्याले नाश भएर विवेक पावन हुन थाल्छ।
सन्ध्या कहिले गर्ने
बिहान सूर्योदय अघि १० मिनेटदेखि १० मिनेट पछाडी सम्म दिउँसो १२ बज्नु भन्दा १० मिनेटआगाडी देखि दस मिनेट पछाडी सम्म , र साँझ सूर्यास्तको १० मिनेट अगाडि १० मिनेट पछाडी सम्म – यो सन्धिको समय हो ।
प्राचीन ऋषिहरूले त्रिकाल सन्ध्या गर्थे। भगवान श्री रामजी र उहाँका गुरुदेव वसिष्ठजीले पनि त्रिकाल सन्ध्या गर्नुहुन्थ्यो । साँझ परेपछि मात्र भगवान रामले खाना खानुहुन्थ्यो । इडा र पिंगला नाडीको बीचमा रहेको सुषुम्ना नाडीलाई अध्यात्मको नाडी पनि भनिन्छ। सन्धिकालमा मुख माथितिर हुने भएकाले यस समयमा प्राणायाम, जप र ध्यान गर्नाले सहज लाभ मिल्छ।
कसरि गर्ने ?
बेलुका हात-खुट्टा धोएर तीन मुट्ठी पानी पिउने, बेलुकी बसेर प्राणायाम, जप, ध्यान गर्ने, धेरै राम्रो हुन्छ । अफिस वा अन्य ठाउँ हो भने मानसिक रुपमा गरे पनि ठिकै छ ।
ऋषिहरूले बताएको ईश्वरीय प्रणाली त्रिकाल सन्ध्या भनेकोमाथि भनेको समयमा तिन पटक गरिने साधना हो । यसबाट धेरै फाइदा हुन्छ । जसले तीनवटै समयको सन्ध्या गर्छ, उसलाई जीविकोपार्जनको चिन्ता हुँदैन, उसको अकाल मृत्यु हुँदैन र उसको परिवारमा दुष्ट आत्मा आउँदैन, आमाबाबुलाई यातना दिने आत्माहरू।त्रिकाल सन्ध्याले निको नहुने रोग पनि निको हुन्छ । ओज, तीक्ष्णता, बुद्धि र जीवन शक्ति विकास। हाम्रा ऋषि-मुनि,तथा श्रीराम, श्रीकृष्ण आदिले पनि त्रिकाल सन्ध्या गर्थे। त्यसैले त्रिकाल सन्ध्या गर्ने नियम पनि लिनुपर्छ।जीवनलाई उज्यालो, सफल र उन्नत बनाउनु हो भने मानवले त्रिकाल सन्ध्या गर्नुपर्छ ।त्यसैले बिहान, दिउँसो र साँझ यी तीनै समयमा सन्ध्या को पूजा गर्नुपर्छ। प्राणायाम, जप, ध्यान त्रिकाल सन्ध्यामा समावेश छन्। यस समयमा महापुरुषका सत्संग अथवा ओमकारको उच्चारण गरेर ओमकारको जप गर्न पनि सक्नुहुन्छ। त्रिकाल संध्याको नियम आध्यात्मिक उन्नतिको लागि धेरै उपयोगी छ।
जबदेखिहिन्दु सनातन धर्मालम्बिहरुले ले ऋषिमुनिले बताएको दैवी व्यवस्था बिर्से, त्रिकाल सन्ध्या गर्न बिर्से, आध्यात्मिक ज्ञान बिर्से, तब मात्र सनातनी हरुको पतन सुरु भयो। अझै समय छ। यदि हिन्दु सनातन धर्मालम्बिहरुले ऋषि-मुनिहरूले बताइएका शास्त्रहरूमा दिएका सुझावहरू पालना गरे भने त्यो दिन टाढा छैन जब सनातन धर्मालम्बिहरुले आफ्नो हराएको आध्यात्मिक प्रतिष्ठा पुनः प्राप्त गर्नेछ र विश्वव मा फैलाउने छ।
